หอมกลิ่นผักแขยงรสหอมร้อนแรงต้านมะเร็ง

หอมกลิ่นผักแขยงรสหอมร้อนแรงต้านมะเร็ง

ผักแขยง ฟังแค่ชื่อก็ไม่ค่อยไม่น่าภิรมย์ รู้สึกแขยงอย่างไรไม่รู้ แล้วยังเรียกว่าผักอีก มันจะกินได้ไหมนี่!แต่ถ้าใครได้รู้จักผักนี้ก็ต้องบอกว่ามันกินได้จริง แต่ไม่ใช่ผักที่นิยมนำมากินได้กินดีกินทุกวันเหมือนผักอื่นๆ ที่สำคัญความเฉพาะของผักนี้อยู่ที่กลิ่น มีกลิ่นหอมฉุนมาก เพราะมีน้ำมันหอมระเหย คนที่ไม่ชื่นชอบผักประเภทกลิ่นฉุนร้อนแรงก็ต้องเบือนหน้าหนี บ้างก็บอกว่าเหม็น

ผักแขยงจะมีกลิ่นแรง ซึ่งทำให้ผักนี้มีกลิ่นเฉพาะอันเป็นเอกลักษณ์ของมันเอง และรสเผ็ดร้อน ช่วยดับกลิ่นคาวและชูรสชาติ กลิ่นหอมฉุนนั้นมาจากน้ำมันหอมระเหยในผักซึ่งมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และต้านการเจริญของเชื้อโรค จัดเป็นผักพื้นบ้านในกลุ่มที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยในการต้านมะเร็ง ชาวอีสานและชาวเหนือกินผักแขยงกันมากในรูปของผักเหนาะจิ้มน้ำพริก ลาบ ลู่ แกงอ่อม ที่บ้านแม่จะใส่ในแกงหน่อไม้หรือแกงเปรอะ รสชาติอร่อยจริงๆ

เสน่ห์ของผักแขยงอยู่ที่การชูยอดอวดใบอ่อนและดอกสวยภายใต้ร่มเงาของกอข้าวสีเขียวในทุ่งนา จัดเป็นพืชล้มลุกปีเดียว พอฝนมากอข้าวเติบโต ผักแขยงก็เติบใหญ่ใบงามพอแก่ดอกสีม่วงสวยจับตาอวดความสวยอยู่กลางนา คนสมัยก่อนมักเก็บยอดอ่อนหรือต้นอ่อนมาตากแดดให้แห้งแล้วห่อใส่ถุงเก็บไว้กินนอกฤดูกาล ส่วนมากก็มักใช้ปรุงแต่งกลิ่นอาหาร แต่ปัจจุบันมีการปลูกขายทั่วประเทศและยังส่งออกไปขายแถวยุโรปด้วย ไม่ต้องรอหน้านาก็มีผักแขยงกินทั้งปี

นอกจากเป็นผักชูรสชูกลิ่นแล้ว ยังนำมาใช้เป็นยารักษาโรคได้ ในตำรายาไทยกล่าวว่าผักแขยงรสเผ็ดร้อน หอมฉุน สรรพคุณขับน้ำนม ระบายท้อง แก้ไข้ ช่วยขับลม ช่วยเจริญอาหาร ประสะน้ำนม ฆ่าเชื้อโรค เป็นยาระบายอ่อนๆ ถ้า ใช้รักษาอาการไข้ จะนำต้นสดทั้งต้นล้างให้สะอาดมาต้มกินกับน้ำ ใช้ประมาณ 15-30 กรัม ดื่ม ถ้า ใช้รักษาอาการคัน กลาก ฝี จะใช้ต้นสดต้มกับน้ำชะล้าง หรือคั้นเอาน้ำทา และอีกวิธีหนึ่งคือตำพอกบริเวณที่มีอาการ

ใช้ แก้พิษงู นำต้นสดๆ ประมาณ 15 กรัม ตำให้ละเอียด ผสมกับต้นฟ้าทะลายโจรสดเหมือนกันขนาด 30 กรัม แล้วเอาไปผสมกับน้ำส้มปริมาณพอควร คั้นแล้วดื่มน้ำ ส่วนกากนั้นเอาพอกรอบๆ แผลไม่ปิดทับปากแผล น้ำคั้นจากต้นยังเป็นยาขับลม ยาขับน้ำนม และเป็นยาระบาย ชาวอีสานมีข้อห้ามว่าหญิงมีครรภ์ห้ามกินเพราะจะเกิดอาการแสดงหรือผิดสำแดงได้

ประโยชน์อื่นๆ เกษตรกรนำไปใช้ในการไล่แมลง มีการวิจัยของผักแขยงเพื่อนำไปใช้ทางการเกษตร พบว่าน้ำมันหอมระเหยที่สกัดได้มีกลิ่นคล้ายน้ำมันสน และสารสกัดด้วยไอน้ำสามารถยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียชนิดหนึ่งที่มักพบการปนเปื้อนในผลิตภัณฑ์อาหารและนม เนื้อสัตว์และไข่ไก่ ที่ทำให้เกิดอาหารเป็นพิษ

จากหนังสือผักพื้นบ้านอีสาน ของสำนักพิมพ์โป๊ยเซียน บันทึกว่าชาวอีสานชอบกินผักแขยงสดๆ กับน้ำพริกปลาร้า เวลาเก็บจะใช้มีดตัดให้เหลือแต่ส่วนโคนต้นที่อยู่ในดิน เพื่อให้มันแตกใบอ่อนขึ้นมาใหม่ หมอยาพื้นบ้านแนะว่ากินผักแขยงป้องกันเส้นเลือดตีบตันและไข้ร้อนใน และกินแบบสดๆ นี้ยังช่วยดับกลิ่นตัวกลิ่นเหม็นเต่าได้ด้วย มีเรื่องเล่ากันว่าคนกินผักแขยงสดๆ ก่อนนอนผีพ่อม่ายหรือผีแม่ม่ายไม่กล้ามาเอาไปเป็นผัวเมีย (ป้องกันโรคใหลตาย อันเชื่อว่าผีแม่ม่ายมาเอาไปอยู่ด้วยได้ ซึ่งมักเกิดกับหนุ่มชาวอีสานเสียด้วย)

นอกชายคาสายฝนกำลังตกอย่างพร่างพรู ภายใต้ชายคาที่หลบฝนแว่วเสียงเพลง........
หอมดอกผักกะแยง ยามฟ้าแดงค่ำลงมา แอ๊บๆ เขียดจะนา ร้องยามฟ้าฮ้อนหวนๆ
เขียดโม่ เขียดขาคำ เหมือนหมอลำพากันม่วน เมฆดำลอยปั่นป่วน ฝนตกมาสู่อีสาน.
หมู่หญ้าตีนกับแก ถูกฝนแลเขียวตระการ ควายทุยเสร็จจากงาน เล็มหญ้าอ่อนตามคันนา
รุ่งแจ้งพอพุ่มพู ตื่นเช้าตรู่รีบออกมา เร่งรุดไถฮุดนา รีบนำฟ้าฟ่าวนำฝน.
อีสานบ้านของเฮา อาชีพเก่าแต่นานดล เอาหน้าสู้ฟ้าฝน เฮ็ดนาไร่บ่ได้เซา เฮ็ดนาไร่บ่ได้เซา..

..ม่วน..เอ๊ย..โอ...ม่วนเอยม่วนเสียงกบ ร้องอ๊บๆ กล่อมลำเนา..
บทเพลง ที่กระตุ้นสำนึกให้รำลึกถึงบ้านหลังเขาบนที่ราบสูง พร้อมๆ กับได้กลิ่นของผักแขยงที่ลอยเอื้อยอ่อยมากับละอองฝนเย็นฉ่ำ

สีฟันคนทา สมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อช่องปากและฟัน บ้านใครปลูกสีฟันคนทา คนทาไว้ลองนำมาทำยารักษาแผลในปากและยาสีฟันไว้ใช้กัน

ทำยารักษาแผลในปาก เอาเนื้อไม้คนทา 30 กรัม น้ำสะอาด 500 ซีซี นำไปต้มให้เดือดรอจนน้ำงวดจะได้น้ำยาเข้มข้น แล้วเติมสารส้มสะตุ 10 กรัม เกลือ 1 ช้อนชา แล้วคนให้เข้ากันจนละลาย ให้กรองเอาแต่น้ำยา พักไว้

วิธีผสมยารักษาแผลในปาก เอาน้ำสีฟันคนทาที่พักไว้ ผสมกับกลีเซอรีน อัตราส่วน น้ำยา 1 ช้อนชาต่อกลีเซอรีน 1 ช้อนโต๊ะ แล้วคนให้เข้ากัน จะได้ยาแต้มรักษาแผลในปาก ใช้ได้บ่อยตามที่ต้องการจนแผลหาย

การทำยาสีฟัน ให้เตรียมผงโซเดียมคาร์บอเนต 1 ช้อนโต๊ะ สารส้มสะตุ 1 1/2 ช้อนชา น้ำมันกานพลู 1 1/2 ช้อนชา ผงเปลือกหอย (แคลเซียม) 2 ช้อนชา นำทุกอย่างผสมกันคนให้เข้ากันแล้วเติมน้ำต้มคนทา 1 ช้อนชา กลีเซอรีน 1 1/2 ช้อนชา ผสมให้เข้ากัน จะได้เนื้อยาสีฟัน ใช้แปรงฟันทุกวันช่วยให้ฟันทนแข็งแรงไม่ปวดฟัน

ต้มส้มผักแขยง

ต้มส้มผักแขยง เป็นหนึ่งในเมนูอาหารพื้นบ้านของภาคอีสาน ที่อุดมด้วยคุณค่าทางโภชนาการ แต่ก่อนผักแขยงคงหาทานได้เฉพาะทางภาคอีสาน แต่ทุกวันนี้ผักแขยงเป็นผักขึ้นห้าง ถ้าจะวัดว่าห้างไหนใหญ่จริงก็คงต้องดูว่าห้างนั้นมีผักแขยงขายหรือเปล่า 555 อันนี้ล้อเล่น แต่เดี๋ยวนี้ผักแขยงมีขายในห้างแล้วจริงๆ เป็นดัชนีผู้บริโภคบ่งชี้ได้ว่าเดี๋ยวนี้พี่น้องชาวอีสานได้ไปทำมาหากินต่างถิ่นต่างแดนมาก แต่คงไม่มีที่ไหนจะให้ความสุขเท่าบ้านเราเอง เข้าเมืองกรุงได้เงินง่ายได้ตังค์เยอะก็ไม่ค่อยเหลือเพราะทุกอย่างต้องซื้อต้องจ่าย ตรงกันข้ามที่บ้านกว่าจะได้เงินมันไม่ง่ายแต่แทบไม่มีรายจ่าย แล้วมันต่างกันตรงไหน เอาเป็นว่าอยู่ที่ไหนมีความสุขก็ทำกันต่อไป

ถ้าไปเที่ยวปาย แม่ฮ่องสอน คิดฮอดอยากกินอาหารอีสานบ้านเฮาอย่างต้มส้มผักแขยง ก็ไปทานกันได้ที่ร้านอาหารครัวระเบียงปายเด้อครับ ต้องขออภัยถ้าใช้สำเนียงผิดพลาดเพราะผมเป็นเด็กใต้อยู่สุราษฎร์ ฟังคำอีสานพอได้นิดหน่อย ส่วนพูดไม่ได้เลย แต่ถ้าให้พูดใต้ละก็ สบม.555 บ่อยครั้งเชฟสุรินทร์พูดภาษาปักษ์ใต้กับผม แต่แล้วก็ฟังผมไม่รู้เรื่องว่าผมพูดอะไร คงเป็นเพราะห่างใต้มานานมากและชินกับภาษาหลากหลายวัฒนธรรม หลากหลายอย่างไร เวลาไปทานที่ร้านครัวระเบียงปายถ้าเชฟว่างๆ ก็ลองเชิญมาคุยดู เชฟเป็นกันเองน่ารักมาก เอ๊ะเขียนไปชักเลอะอีกแล้ว เอาเป็นว่ากลับมาเข้าเรื่องทำ ต้มส้มผักแขยง กันดีกว่า

ส่วนประกอบและวิธีทำ ต้มส้มผักแขยง

1 ปลาคังหั่นเป็นท่อนประมาณ 2 ขีด 3 ชิ้น หรือปลาช่อน 1 ตัว ประมาณ 6 ขีด ทำความสะอาดก่อนแล้วลวกด้วยน้ำเดือดจัด เพื่อล้างคาว
2 ตำเครื่องมี พริกขี้หนู 1 ช้อนโต๊ะ , กระเทียม 1 ช้อนโต๊ะ , เกลือ 1 ช้อนชา , ขมิ้นทุบ 1 แง่ง ทุกอย่างตำพอแหลก
3 น้ำซุป 4 ถ้วยตวงใส่หม้อตั้งไฟให้เดือด ใส่พริกแกงลงไป เดือดแล้วใส่ปลาลงไป รอน้ำเดือดใส่เครื่องปรุงมี หอมแดงหั่นลูกเต๋า 1 หัว , น้ำมะนาว 2 ช้อนโต๊ะ , น้ำปลา 2 ช้อนโต๊ะ , น้ำตาลทราย 1/2 ช้อนโต๊ะ , ขิงซอย 2 ช้อนโต๊ะ , ผักแขยง หั่นเป็นท่อน 1 ขีด , ต้นหอมตัดเป็นท่อน 3 ต้น ใบโหระพา 2-3 ช่อ รอซักครู่พอน้ำเดือดอีกครั้ง ปิดไฟยกลงจากเตา ชิมดูจะออก เปรี้ยวนำ เผ็ดตาม หวานและเค็มนิดหน่อย

เทคนิคการทำต้มส้มผักแขยง

1 การลวกปลาก่อนนำไปปรุงอาหารจริงเพื่อล้างกลิ่นคาวปลาออกไป และไม่ให้เนื้อปลาหดตัวมาก เวลาโดนความร้อนนานๆ
2 เทคนิคในการใส่เครื่องปรุงหรือผักลงในต้มส้มหรือแกงอื่นๆก็ตาม ต้องรอให้น้ำเดือดก่อนที่จะใส่ขั้นตอนต่อไป